Korozyon, metal veya metal alaşımlarının oksitlenme veya diğer kimyasal etkilerle aşınma durumudur. Özellikle oksijen olmak üzere, çevrenin maddeyi fiziki ve kimyevi olarak bozması olayıdr. Her ne kadar seramik, ahşap, plastik ve plastiğin dış yüzleri, bazı gaz veya sıvılarla temasa geldiğinde bozulma gösterirse de, korozyon deyimi, genel olarak metaller için kullanılır.
Demirin paslanması, alüminyumun oksitlenmesi korozyonu örnek olarak verilebilir. Dilimize yabancı dillerden giren korozyon sözcüğü; yenme, kemirilme gibi anlamlarda alakalıdır. Aşınma, çürüme, Paslanma, bozulma gibi sözcüklerle karşılanabilir. Korozyon metalik malzemelerin içinde bulundukları ortamla Reaksiyona girmeleri sonucu dışarıdan enerji vermeye gerek olmadan, doğal olarak meydana gelen olaydır.
Korozyon Oluşumu
Metal ve alaşımların kararlı halleri olan bileşik haline dönmesi eğilimleri yüksektir. bunun sonucu olarak metaller içinde bulundukları ortamın elemanları ile tepkimeye girerek önce iyonik hale ve oradan da ortamdaki başka elementlerle bir de birleşerek bileşik haline dönmeye çalışırlar; yani kimyasal değişime uğrarlar ve bozulurlar. Sonuçta metal ve alaşımın fiziksel kimyasal mekanik ve dekoratif özellikleri istenmeyen şekillere (zarara) uğrar.
Korozyon, metalik malzemelerin içinde bulundukları ortamla reaksiyona girmeleri sonucu dışardan enerji vermeye gerek olmadan, doğal olarak meydana gelen olaydır.
PASLANMAZ ÇELİKLERDE KOROZYON
İçinde %12’den fazla Cr ve bunun yanında bir miktar Ni içeren, Korozyon direnci alaşımsız içeriklere göre daha yüksek olan Fe-Cr-Ni alaşımlarına genel olarak paslanmaz Çelik adı verilir. Kristalografik yapılarına göre veya diğer bir değişle iç yapısına göre Martenzitik paslanmaz Çelik, ferritik paslanmaz çelik, öztenitik paslanmaz çelik, dubleks (çift fazlı) paslanmaz çelik ve çökelme sertleşmesi gösteren paslanmaz çelik olarak beş grupta incelenebilir.
Paslanmaz Çeliklerin korozyonu birinci derece alaşımın içinde kullanıldığı ortama ve onun parametrelerine bağlı olarak gelişir. Paslanmaz Çeliklerin korozyon direnci pasifleşme özellikleri ile ilgili olduğundan ancak pasifleşmenin oluşmadığı koşullarda korozyona uğrarlar. Paslanmaz Çeliklerin korozyona uğraya bilmeleri için pasivasyon bölgesinin dışındaki ortamlarda bulunmaları ya da pasif film tabakasının bir dış etken tarafından kaldırılması gerekmektedir. Aksi taktirde üzerine pasif ve ve koruma yapılan paslanmaz çeliklerde korozyon gözlenmez.
Pasivasyon mekanizması genel olarak metalik üzerinde bir oksit tabakasının oluşmasına ve oluşan Bu oksit tabakasının korozyon reaksiyonu devam ettirecek olan oksijen atomlarının ana metal ile temas etmesini önlemesi ile korozyonu durduran bir mekanizmadır. Paslanmaz çeliklerde pasivasyon mekanizması yapıda bulunan krom atomlarının oksijen ile reaksiyona girmesi sonucu yüzeyde bir krom oksit filmi oluşması şeklinde görülür.
PASLANMAZLARDAKİ KOROZYON TÜRLERİ
Paslanmaz çeliklerde pasif filmin bölgesel tahribi sonucu oluşan korozyon çeşitleri daha sık rastlanır. örneğin : taneler arası pitting aralık korozyonu vb.
Başlıca korozyon çeşitleri aşağıda verilmiştir.
Uniform Korozyonu Uniform (tek düze ) korozyon sıvı içinde çalışan paslanmaz çeliklerde görülen ve çeliğin her noktasının eşit oranda korozyona uğradığı korozyon türüdür. Paslanmaz çeliğin bir süre sonra gerekli mukavemet özelliklerini gösteremeyecek kadar incelmesi neticesinde kullanılamaz hale gelmesine sebep olur.
Pitting (Oyuklama) Korozyonu
Pitting korozyonu metal ve alaşımların yüzeyinde ortamda halojenlerin vardığında noktasal derinleşen oyuklar halinde kendini gösteren korozyon çeşididir. Paslanmaz çeliklerde çok sık rastlanan Pitting korozyonu klorürlü ortamlarda daha çok ortaya çıkmaktadır. Genellikle içinde akışkan geçen borularda görülür. Pitting korozyonunun önlenebilmesi için mümkün olduğunca asit çözeltileri ile çalışmaktan kaçınılmalı, inhibitör kullanılmalı, çalışma sıcaklığı yüksek olmamalıdır.
Aralık Korozyonu
Sıvı ortam içindeki paslanmaz çeliklerde genellikle bağlantı elemanlarının oluşturduğu giderilemeyen aralıklarda görülür. Diğer bir değişle tam öpüşmeyen iki yüzey arası kaynak hataları, conta aralıkları gibi ana çözeltinin farklılaşmalarından meydana geldiği bölgelerde görülen korozyon çeşididir. Bölgesel oksijen konsantrasyonyonu farklılaşması oksijen konsantrasyonun düşük olduğu bölgenin anot olarak davranıp çözülmesine neden olur. Paslanmaz çeliklerde sık rastlanan aralık korozyonu yüksek molipten ve kromlu alaşımlar kullanılarak veya aralık türlü hatalarının tasarım ve imalat sırasında oluşmasına dikkat edilerek önlenebilir.
Gerilmeli Korozyon
Ağır yükler altında ve korozyona elverişli ortamlarda çalışan parçalar için önemli bir korozyon çeşididir yüksek basınç altında çalışan boru hatlarında, sıvı içinde çalışan miller de ben nükleer reaktörlerde çalışan östenitik paslanmaz çeliklerde gözlenir. Statik çökme yönündeki gerilme ve korozyonun birlikte etkisi sonucu malzemenin akma yükünün altında gerilmelerde gevrek olarak kırılmasına yol açan tehlikeli bir korozyondur. Ani ve gevrek kırılmalara dolayısıyla kazalara ve hasara sebep olabilir dışarıdan anlaşılması pek mümkün olmayan bir korozyon çeşididir.
Gerilmedi korozyonu önlemek için ortamda gerilme korozyonu na uğrama tehlikesi olmayan en iyi malzemenin seçilmesi, sıcak klorürlü ortamlarda östenitik paslanmaz çelik yerine ferittik paslanmaz çelikler ya da yüksek oranda nikel ve molipten içeren pastanlanmaz çeliklerin seçilmesi gerekmektedir.
Taneler Arası Korozyon
Asidik, klorlu ve azotlu bileşikler içeren ortamlarda da görülebilen taneler arası korozyon çişidi, modern paslanmaz çelik üretim yöntemleri ve uygun ısı işlemlerle önlenebilmektedir. 800-900C arasında ısıtılan paslanmaz çeliklerde homojen yapı bozulur ve tane sınırına diffüze olan krom atomları orada krom karbür bileşikleri oluştururlar. Yüzeyde yetersiz kalan krom atomları tam bir film tabakası oluşturamaz ve pasivasyon da tam anlamıyla gerçekleşmez ve paslanmaz çelik malzeme korozyona açık bir hal alır. Östenitik paslanmaz çeliklerin kaynak edilmesinde ki en önemli sorunlardan birisi bu korozyondur. Kaynak işleminden sonra tekrar difüzyon tavlaması yapılarak bu tipte bir korozyon oluşumunun önüne geçilir.
Galvanik Korozyon
Paslanmaz Çelikler elektron verme özelliği kendisinden daha fazla olan metallerle bir arada bulundukları ortamlarda diğer metal galvanik korozyona uğrar ve görevini yerine getiremez hale gelebilir. Özellikle paslanmaz çeliklerin alüminyum bağlantı elemanları ile bağlanması alüminyum elemanlarında çok şiddetli korozyona sebep olacağından galvanik şeride birbirine yakın sıralarda olan bağlantı elemanları tercih edilmelidir.
Korozyonu Önleme Yolları
Korozyon, bilindiği üzere estetik ve doğasal faktörlere karşı koyan ve kontrol altına alınmadığında kullanılan alanı tehdit edici zararlara uğratan bir kimyasal deforme olayıdır. Korozyona genel anlamda baktığımızda, hepimizin bildiği üzere sağlıktaki kanseri eşit gösterebiliriz. Bunun içindir ki ürünlerin ilk seçiminde gerekli alanalara gerekli şartlarda ürün, ekonomiklik düşünülmeden kullanılmalıdır. Aksi taktirde birçok problemler şirketleri beklemektedir. Korozyon kontrol altına alınmaktansa, başlangıcında uygun malzeme seçimi ve kimyasal korumalarla önleyici tedbirler alınmalıdır. Fakat eğer korozyon oluşumu başladı ise, kullanım alanına göre korucu malzemelerle tedbir alımaya çalışılmalı yada uygun ürün ile değişimi yapılmalıdır.
Genel olarak yapı ve çelikle ilişkili bir çok sektöre bakıldığı zaman, bilinçsiz uygulamalar sonucunda geri dönülmesi zor ve şirketinizin itibarıyla oynayan bir çokharekete rastlamaktayız.
Korozyondan Korunmak İçin Yapılması Gereken Maddeler Halinde :
• Uygun alanlara göre, uygun malzeme ile tasarım.
• Uygun malzeme seçimi.
• Yeterli yüzey kaplaması demir - çelik - paslanmaz.
• Katodik korumai
• Anodik koruma olarak sıralanabilir.
Paslanmaz Çeliklerde Uygun Malzeme Seçimi
Hepimizin bildiği gibi paslanmaz çelik malzemelerde de çeşit çok fazladır. Malzeme seçimi yaparken en önce dikkat etmemiz gereken kural korozyon direncidir. Direnci düşük olan malzemeler üst sınıf ürünlere göre daha fazla ve daha kısa sürede korozyona uğrar. Sanayicilerimizdeki yanlış olan ana mantık ise şudur. Adı paslanmaz ise hangi hammade olursa olsun paslanmaz. Bu çok yanlış bir düşüncedir. Yazımızın başından beri vurgulamak istediğimiz gibi paslanmaz çelik hammadelerde işlemler sonrası montaj öncesi paslanmaz çelik pasive edilmeli, yüzeyde hazır halde bulunan aktif demir tabakası giderilerek paslanmazlık sağlanmalıdır. Bunu daha açıklayıcı olamsı bakımından; hammade üzerinde kimyasal koruma, metalize kaplama, dekoratif kaplama yada ultra viole dayanımlı fırın pişirmesi vernik uyulaması gerekir. Aksi taktirde şuan piyasalarda başladığı üzere, paslanmazlar paslanır.
